Powrót

Parametry Papieru- Formaty Akruszy

Typy Formatu Papieru

Ze względu na swoją praktyczność norma ta jest stosowana w większości krajów świata. Wyjątkiem są tylko USA, Kanada, Meksyk i Japonia. W USA i Kanadzie najbardziej popularnym formatem papierów jest system Letter-Legal-Executive, zaś w Japonii istnieje system, który ma nieco podobną strukturę do systemu ISO, ale z zupełnie innymi wymiarami niż w ISO. Istnieje też tradycyjna norma arkuszy drukarskich, które są wciąż w użyciu w Polsce i wielu innych krajach świata.

Format A

Podstawowa w Polsce norma arkuszy papieru jest zgodna z międzynarodową normą ISO 216. Najbardziej znanym formatem tego rodzaju jest A4. Norma ta pierwotnie została stworzona przez Niemiecki Instytut Normalizacyjny – (DIN 476) w 1922 r., choć formaty papieru zawarte w tej normie powstały we Francji na przełomie XVIII i XIX w., i były już wcześniej powszechnie używane w Europie Zachodniej, oprócz Wielkiej Brytanii.

Norma ISO 216 definiuje dwa szeregi formatów: A i B. Format C, stosowany głównie do rozmiarów kopert, jest zdefiniowany w normie ISO 269 (wycofana w 2009 roku, a polska wersja językowa została wycofana w 2014 roku).

W formacie A stosunek krótszego boku do dłuższego jest zawsze jak 1 do √2 (tj. jak bok kwadratu do jego przekątnej), aczkolwiek z zaokrągleniem do pełnych milimetrów. Taki stosunek długości boków powoduje, że po złożeniu arkusza na pół krótszymi bokami do siebie uzyskuje się dwa arkusze, o takiej samej proporcji boków, jak arkusz wyjściowy. Rozmiary formatu A0 są tak dobrane, aby jego powierzchnia wynosiła 1 m². Kolejne formaty z tej serii są tworzone przez dzielenie arkuszy w połowie ich dłuższego boku. Stąd format A1 jest połową A0, A2 połową A1 itd., jednak zawsze z zaokrągleniem do pełnych milimetrów.

 

Format B

Wymiary formatów B są średnią geometryczną z dwóch pośrednich wymiarów A (zatem i ich proporcje są jak 1 do √2), z zaokrągleniem do pełnych mm, np. wymiary boków B1 są średnią geometryczną z boków A1 i A0. Wreszcie, wymiary formatów C są średnią geometryczną z odpowiednich wymiarów A i B, np. format C2 jest średnią geometryczną z A2 i B2.

 

Format C

Głównym przeznaczeniem serii formatów C są koperty. W tym przypadku numeracja informuje, jakiego rodzaju arkusz formatu A można bez składania umieścić w danej kopercie, np. do koperty C4 mieści się bez składania papier A4. Jeśli papier A4 zostanie raz złożony na pół, będzie miał wymiary A5, zatem zmieści się w kopercie C5. Z kolei po dwukrotnym złożeniu na pół arkusz A4 mieści się idealnie w kopercie C6. Także w tej serii formatów długości boków zachowują proporcję 1 do √2.

 

 

format zasadniczy formaty pomocnicze
SZEREG A SZEREG B SZEREG C
Symbol formatu Wymiary arkusza [mm] Symbol formatu Wymiary arkusza [mm] Symbol formatu Wymiary arkusza [mm]
4A0 1682×2378
2A0 1189×1682
A0 841×1189 B0 1000×1414 C0 917×1297
A1 594×841 B1 707×1000 C1 648×917
A2 420×594 B2 500×707 C2 458×648
A3 297×420 B3 353×500 C3 324×458
A4 210×297 B4 250×353 C4 229×324
A5 148×210 B5 176×250 C5 162×229
A6 105×148 B6 125×176 C6 114×162
A7 74×105 B7 88×125 C7 81×114
A8 52×74 B8 62×88 C8 57×81
A9 37×52 B9 44×62 C9 40×57
A10 26×37 B10 31×44 C10 28×40
format DL 99×210 koperta DL 110×220
C7/6 81×162

System Amerykański

System amerykański jest uproszczonym i nie do końca zdefiniowanym systemem wywodzącym się z tradycyjnego systemu brytyjskiego. Ze wszystkich formatów stosowanych w systemie amerykańskim największe znaczenie praktyczne mają letter ("listowy"), legal ("oficjalny") i executive("biurowy"). Wszystkie te formaty są definiowane w calach.

Oprócz tego, we wszystkich instytucjach rządowych USA stosowano obowiązkowo format "government-letter" (8×10½ cala). Format ten wprowadził sekretarz handlu USA Herbert Hoover, który chciał w ten sposób zaoszczędzić na kosztach działania rządu USA, gdyż w tym czasie format ten był powszechnie stosowany w kołonotatnikach w szkołach na terenie tego kraju i arkusze papieru w tym formacie były tańsze od arkuszy w innych formatach. Format ten zniósł dopiero Ronald Reagan, ze względu na to, że nie obsługiwały go kserokopiarki, które zaczęły się masowo rozpowszechniać w latach jego prezydentury i które narzuciły współczesny format "US-legal". Format "government-letter" wciąż jednak pozostaje popularny w USA, jako podstawowy format papieru do kołonotatników.

Amerykańskie wymiary papieru są obecnie standardem w USA, Kanadzie i Meksyku.

Lista oficjalnych formatów stosowanych w USA:

Nazwa Cale [mm] Proporcje
Quarto 10 × 8  254 × 203  1,25
Foolscap 13 × 8  330 × 203  1,625
Executive 10½ × 7¼ 267 × 184  1,4483
Government-Letter 10½ × 8 267 × 203  1,3125
Letter 11 × 8½ 279 × 216  1,2941
Legal 14 × 8½ 356 × 216  1,6471
Ledger, Tabloid 17 × 11  432 × 279  1,5455
Post 19¼ × 15½ 489 × 394  1,2419
Crown 20 × 15  508 × 381  1,3333
Large Post 21 × 16½ 533 × 419  1,2727
Demy 22½ × 17½ 572 × 445  1,2857
Medium 23 × 18  584 × 457  1,2778
Royal 25 × 20  635 × 508  1,25
Elephant 28 × 23  711 × 584  1,2174
Double Demy 35 × 23½ 889 × 597  1,4894
Quad Demy 45 × 35  1143 × 889  1,2857
STMT 8½ × 5½ 216 × 140  1,5455
A (Letter) 11 × 8½ 279 × 216  1,2941
B (Ledger, Tabloid) 17 × 11  432 × 279  1,5455
C 22 × 17  559 × 432  1,2941
D 34 × 22  864 × 559  1,5455
E 44 × 34  1118 × 864  1,2941

 

 

System Brytyjski

Tradycyjny system brytyjski powstał w połowie XVIII w. i był w użyciu w imperium brytyjskim aż do jego upadku po II wojnie światowej. Z systemu tego wywodzi się współczesny system amerykański – pozostałe kraje dawnego Imperium przeszły w większości na system ISO 216. W samej Wielkiej Brytanii system ten był stopniowo zastępowany systemem ISO od połowy lat 60. XX w. Pewne elementy tego systemu są jednak wciąż w użyciu w sądownictwie brytyjskim i na dworze królewskim.

System ten opiera się na kilkunastu podstawowych formatach papieru, których pochodne, podobnie jak w systemie ISO 216, tworzy się przez cięcie podstawowego formatu w połowie ich dłuższego boku. Formaty powstające przez cięcie formatów podstawowych oznacza się przedrostkami pochodzącymi z łaciny, np. poprzez trzykrotne złożenie na pół formatu "Royal" uzyskuje się format "Royal Octavo".

Niektóre, częściej używane formaty brytyjskie:

Nazwa Cale [mm] Proporcje
Emperor 72 × 48  1829 × 1219  1,5
Antiquarian 53 × 31  1346 × 787  1,7097
Grand Eagle 42 × 28¾ 1067 × 730  1,4609
Colombier 34½ × 23½ 876 × 597  1,4681
Atlas* 34 × 26  864 × 660  1,3077
Imperial* 30 × 22  762 × 559  1,3636
Pinched Post 28½ × 14¾ 724 × 375  1,9322
Elephant* 28 × 24  711 × 584  1,2174
Princess 28 × 21½ 711 × 546  1,3023
Cartridge 26 × 21  660 × 533  1,2381
Royal* 25 × 20  635 × 508  1,25
Sheet and Half Post 23½ × 19½ 597 × 495  1,2051
Medium* 23 × 18  584 × 457  1,2778
Demy* 22½ × 17½ 572 × 445  1,2857
Large Post 21 × 16½ 533 × 419  1,2727
20 × 15½ 508 × 394  1,2903
Copy Draught 20 × 16  508 × 406  1,25
Crown* 20 × 15  508 × 381  1,3333
Post* 19¼ × 15½ 489 × 394  1,2419
Foolscap* 17 × 13½ 432 × 343  1,2593
Small Foolscap 16½ × 13¼ 419 × 337  1,2453
Brief 16 × 13½ 406 × 343  1,1852
Pott 15 × 12½ 381 × 318  1,2

 

System Japoński

W Japonii obowiązuje norma JIS, która definiuje dwie główne serie formatów. Seria A – jest mniej więcej zgodna z serią A ISO 216, jednak nieco inaczej zaokrągla wymiary mniejszych formatów do pełnych mm. Wymiary serii B są zdefiniowane jako posiadające 1,5 raza mniejsze powierzchnie od wymiarów serii A. Stąd wymiary boków japońskiej serii B nie odpowiadają serii B ISO lecz są od niej średnio 1,22 raza mniejsze od odpowiednich wymiarów serii A.

W Japonii istnieje także kilka tradycyjnych wymiarów papieru, które są głównie stosowane do druku książek i nie występują w ogólnie dostępnych artykułach papierniczych. Dwa najbardziej znane wymiary tego rodzaju to Shiroko-ban i Kiku.

Tabela japońskich formatów papieru (rozmiary JIS w mm):



  Format B Shirku Ban Kiku
0 1030x1456    
-1 728x1030    
-2 515x728    
-3 364x515    
-4 257x364 264x379 227x306
-5 182x257 189x262 151x227
-6 128x182 127x188  
-7 91x128    
-8 64x91    
-9 45x64    
-10 32x45    
-11 22x32    
-12 16x22    
3